Zingeving in onderwijs

Op 28 mei 2010 hield Luc Stevens een inaugurele rede aan de Open Universiteit bij de aanvaarding van het hoogleraarschap ‘professionalisering van onderwijsgevenden’. Zijn rede had de titel ‘Zin in onderwijs’.

Stevens constateert dat in de meeste professionaliseringstrajecten de persoon van de leerkracht buiten beeld is geraakt. Terwijl de persoon de drager is van alle competenties die de leerkracht verwerft. Zin in onderwijs betekent in deze context dat de persoonlijke identiteit van de leerkracht er toe doet. Het vormt de basis (of in een andere beeldspraak: de kern) van competent zijn. Met name de aspecten van betrokkenheid en moraliteit in het werk kunnen door de aandacht voor de persoon meer aandacht krijgen.

Dit sluit nauw aan bij het pleidooi van met name onderwijspedagogen om de drie functies van de school meer in samenhang te zien: de kwalificerende, de socialiserende en de persoonsvormende functie.

De kern van ons onderwijs bestaat niet alleen uit goed en meetbaar reken- en taalonderwijs, maar is er ook in gelegen dat ze op school kunnen leren om mens te worden. Daarnaast kunnen ze op school leren om samen met anderen mens te worden.

Juist de persoon van de leerkracht, die een beroepsbeeld heeft waarin deze drie functies zijn geïntegreerd, kan de verbindende schakel vormen.

Ik citeer nu even Stevens:”Interessant in dit verband blijkt het belang voor goed werk van de identiteit en het begeleidende gemeenschapsgevoel van de organisatie waarin de professional werkt als potentieel beschermende factor” (tegen de kans voor de beroepsbeoefenaar om uitgeput te raken, p. 35).

Precies op deze aannames, namelijk

• het belang van aandacht voor de persoon en diens identiteit;
• de persoon als verbindende schakel tussen de kwalificerende, socialiserende en persoonsvormende functie van het onderwijs;
• het belang van de identiteit en het gemeenschapsgevoel van de organisatie voor goed werk;

is het begrip van identiteit gestoeld, dat volgens mij in deze tijd na de ontkerkelijking en na de ontzuiling potentie heeft.

Motto: de identiteit van de school heeft op de eerste en op de laatste plaats te maken met de binnenkant van de mensen die er werken.

Een belangrijke implicatie van dit identiteitsconcept is de ontvlechting van het katholiek onderwijs en de katholieke instituties.

Een belangrijke consequentie van deze betekenisverschuiving is het grote belang om goed en helder naar ouders te communiceren wat ze kunnen verwachten van ‘de katholieke school’.